Որակյալ կրթությո՞ւն, թե՞ անորակ «12-ամյա»

Կրթության և գիտության նախարարությունը պարտադիր է համարում մի բան, որը գոյություն չունի: Խոսքը 12-ամյա միջնակարգ կրթությունը պարտադիր դարձնելու մասին է:
Օրերս ԿԳ նախարար Արմեն Աշոտյանը ԱԺ-ի ամբիոնից պատգամավորներին համոզում էր, որ 12-ամյա պարտադիրը պարտադիր է, քանի որ 3-5 հազար աշակերտ 9-րդ դասարանից հետո ոչ մի կրթական հաստատությունում չի շարունակում ուսումը: Նախարարի մտահոգությունը գալիք սերնդի կրթական մակարդակը բարձր պահելն է: Լիովին հասկանալի և ողջունելի է այս մտահոգությունը, սակայն պարտադիր բաղադրիչը շատ վիճահարույց տարրեր է պարունակում կրթության առումով:
Սկսենք ամենագլխավորից։ Մոտ վեց տարի է, ինչ նախարարի թեթև ձեռքով 12-ամյա կրթությունը հաստատվեց ՀՀ-ում, ինչի արդյունքում ձևավորվեցին ավագ դպրոցներ: Այս առումով Հայաստանը կրկնեց Եվրոպային, բայց իրականում ապահովեց այդ կրթության միայն վիզուալ կողմը: Մինչ օրս չկա ավագ դպրոցին հարիր հստակ մշակված կրթական ծրագիր: Այս խնդրի հետ համաձայն է նաև նախարարը, բայց դրանից ոչինչ չի փոխվում: Փաստը մնում է փաստ` ծնողները դժգոհ են: Մենք մտածված հարցում կատարեցինք գիտության ոլորտում աշխատող ծնողների շրջանում, փորձելով հասկանալ՝ արդյոք գո՞հ են 12-ամյա կրթական ծրագրերից: «Ավելի ճիշտ է խոսել ծրագրի բացակայությունից: Այն գիտելիքը, որ տրվում է հատկապես 9-րդ դասարանից հետո, ծրագիր անվանել չի կարելի: Ավելի շուտ կարելի է ասել՝ անցած ինը տարիների ծրագրերի կրկնություն, այն էլ՝ վատ տարբերակով: Ընդհանրապես, կրթությանը շատ փոքր ուշադրություն է դարձվում, և խնդիրն այստեղ բոլորովին էլ 12 կամ 10-ամյա կրթությունը չէ: Գնալով կրթական ծրագրերը դառնում են պրիմիտիվ, սահմանափակ, ինչը չի նպաստում աշակերտի երևակայության, ներքին զարգացածության մակարդակի բարձրացմանը: Հակառակ դրան, գնալով բարդացվում են ձևակերպումները»,- նշում էին մեր զրուցակիցները, իսկ ոմանք էլ, համեմատելով իրենց փոքր և մեծ տարիքի երեխաների դպրոցական տարիները, ընդգծում էին, որ 7-8 տարի առաջ ավարտած երեխաների կրթության, զարգացածության մակարդակն ավելի բարձր է, ի տարբերություն իրենց փոքր երեխաների, ովքեր «ընկել են 12-ամյայի տակ»:
Այս ֆոնի վրա, երբ 12-ամյա կրթությունն առանձնապես ոչնչով չի նպաստում երեխաների կրթության որակի բարձրացմանը, հարց է առաջանում՝ հանուն ինչի՞ չարաբաստիկ 12-ամյան դարձնել պարտադիր: Այսպես թե այնպես, ծնողները ճիշտ են` վերջին 4 տարիներին թե՛ աշակերտները, թե՛ ուսանողները մտահոգված և զբաղված են վերջին զանգի, երեկույթի կազմակերպման և ուսուցիչների նվերների ընտրության գործընթացով: ՈՒրեմն ինչո՞ւ այդ գործընթացը դարձնել պարտադիր, ո՞ւմ է այն ձեռնտու:
Այս պահին դժվար է ասել, բայց որ պարտադիրը «կայծակ և որոտմունք» կդառնա միջին մասնագիտական կրթության գլխին, անկասկած է: Փաստ է նաև այն, որ 9-րդ դասարանից հետո հազարավոր աշակերտներ իրենց ուսումը շարունակում են տարբեր քոլեջներում, ինչն ունի իր տրամաբանական բացատրությունը: Երեխան 18 տարեկան հասակում ստանում է և՛ միջնակարգ, և՛ մասնագիտական կրթություն, որից հետո կարող է շարունակել ուսումը բուհերում` չկորցնելով տարիները: Բուհ չընդունվելու կամ սոցիալական գործոնի պատճառով, հնարավորություն չունենալու դեպքում, մարդն ստանում է մասնագիտություն, որը նրան պետք կգա հետագայում: Բացի այս կարևոր գործոնից, կա նաև մեկ այլ ոչ պակաս խնդիր: 12-ամյա կրթությանն անցնելուց հետո «կիսամեռ» միջին մասնագիտական կրթական հաստատությունները վերակենդանացան, ի վերջո, շունչ քաշեցին, իսկ այս նոր օրինագծով, 12-ամյան պարտադիր դարձնելու դեպքում, այս կրթօջախները սնուցող զարկերակները կփակվեն, և շատ երեխաներ կհայտնվեն կոտրած տաշտակի առջև: Ինչո՞ւ հասուն, 18-ը լրացած տղան կամ աղջիկը պետք է քոլեջ գնա, եթե կարող է 18-ում արդեն այն ավարտել՝ մասնագիտություն ձեռք բերած:
Որ կողմից էլ փորձում ենք դիտել պարտադիրի պահանջը, այն անցանկալի է: ՈՒրեմն ո՞ւմ է այն ձեռնտու: Կրկին այս հարցադրումն է գլուխ բարձրացնում. երբ որևէ օրենքի պահանջ տրամաբանական չէ, այս հարցից չես փախչի: Գուցե խնդիրը ոչ թե շահի, այլ իներցիայի մե՞ջ է: Վերջերս պարտադիր բաղադրիչը մոդայիկ է դարձել, բայց հիշեցնենք, որ այն ոչ միայն պահանջարկված չէ ժողովրդի կողմից, այլև տխուր ավարտ ունեցավ կենսաթոշակների դեպքում:

Հասմիկ ԹԵՐԶՅԱՆ

Մեկնաբանություններ